4 Verschillende koffiesoorten

Er zijn slechts 4 verschillende koffiesoorten die vele kruisingen of ondersoorten hebben voortgebracht. Met 70% van de wereldhandel is Arabica de populairste koffiesoort. De andere 30% bestaat bijna volledig uit Robusta koffie. Kruisingen hebben vele cultivars voortgebracht.

Naast stevigheid is verschilt vooral de smaak tussen de soorten, wat maakt dat de ene meer geliefd is dan de andere. Met kruisingen wordt ervoor gezorgd dat de sterkste eigenschappen van de verschillende soorten worden gemengd.

Wil je weten met welke soort koffiebonen je het best koffie zet?

Inhoudsopgave

• Arabica
• Robusta
• Liberica en excelsa
• Specialty coffee
• Arabica en Robusta koffiesoorten vergeleken
• Cultivars
• 
  

  1. Arabica

   Rijpe bessen van de Arabica koffiesoort
  
  Arabica of Coffea Arabica is absoluut de populairste koffiesoort en tevens de oudste koffieplant die we kennen. Het is de oorspronkelijke koffiesoort uit Abessinië, ook wel bekend als Ethiopië, die door de Arabieren verspreid werd. De Arabica plant was de eerste koffiestruik die spontaan is beginnen groeien in Ethiopië. De term wild grown coffee komt hiervandaan. Je kan het zien als koffiestruiken die chaotisch zijn aangeplant. De Arabica koffieplant groeit op grote hoogte, op bergplateaus of op vulkaanhellingen tot een hoogte van 1000 tot 2000 meter. Dit geeft overdag milde en ’s nachts koele temperaturen. De gemiddelde jaartemperatuur van 15-24℃ is ideaal voor een langzame rijping van de koffiebessen. Na het regenseizoen gaan de Arabica planten bloeien en na zo’n 9 maanden zijn de vruchten rijp. Het telen van Arabica koffie is niet eenvoudig. Het vraagt van de teler veel toewijding, opvolging en finesse. Regelmatig wordt de Arabica plant voorzien van schaduw door middel van andere gewassen of bomen zoals bananenbomen of cacaobomen. Zo wordt getracht de temperatuur zo stabiel mogelijk te houden. De hoogte bepaalt mee de rijpingstijd. Hoe hoger de plantage ligt, hoe lager de temperatuur, hoe langzamer het rijpingsproces. Daarom is er zo’n groot verschil in smaak tussen koffie van verschillende hoogtes. Een tragere rijping geeft intensere smaken.
  
  Arabica koffie plantages kan je vooral terugvinden in de tropen. De koffieproducerende landen bevinden zich hoofdzakelijk in Midden- en Zuid-Amerika, in Oost-Afrika en in Zuidoost-Azië. Elke regio heeft verschillende omstandigheden die de smaak zeer uiteenlopend beïnvloeden. De vele verschillende smaaknuances geven de koffiebrander een uitgelezen soort om mee te experimenteren. Arabica is dan ook de meest geliefde koffiesoort.
  
  Arabica vormt ongeveer 70% van de wereldhandel in koffie. In een jaar produceert een gemiddelde Arabica plant slechts 4 kg koffiebessen, wat goed is voor 1 kg koffiebonen. Dit komt doordat de Arabica planten veel moeilijker te verbouwen zijn. Ze zijn gevoeliger voor ziektes, plagen en vorst. Hierdoor is het ook een dure koffiesoort. De Arabica koffie heeft verschillende variëteiten. Door middel van kruisingen wordt getracht de sterkste eigenschappen van elke variëteit bij elkaar te brengen. Zo zijn er door de jaren heen honderden ondersoorten ontstaan.
  Van de vele ondersoorten zijn de Typica en de Bourbon het bekendst en het meest bijzonder. Hieruit zijn dan weer andere mutaties voortgekomen zoals Tico, Mokka, Blue Mountain, Kent en de Braziliaanse kruising Mondo Nuevo. Door mutaties is ook de grootste koffieboon ontstaan, de Maragogype. De Maragogype boom vind je terug op veel koffieplantages, want ze zijn populair vanwege hun toegankelijke smaak en hun uiterlijk. Alleen is de opbrengst per plant laag waardoor ze vaak worden vervangen door een andere soort.
  
  
  

  2. Robusta

  
  
  De koffiesoort Canephora is beter bekend onder de naam Robusta. De naam doet al vermoeden dat het een stevige soort is. Zowel qua smaak als qua weerstand. In vergelijking met de Arabica bevat Robusta dubbel zoveel cafeïne. Robusta planten zijn makkelijker te verbouwen dan Arabica planten en zijn veel beter bestand tegen allerlei ziekten. Toen in de 19e eeuw veel Arabica plantages werden verwoest door de roestziekte werden ze vervangen door Robusta. Robusta plantages zie je nu in de hele tropische zone maar het meest worden ze verbouwd in West- en Centraal-Afrika, Zuidoost-Azië en Brazilië. Ze worden geteeld op een hoogte van zeeniveau tot 700 meter. De koffieplant kan extreme hitte en tropische stormen goed doorstaan maar groeit het best bij een temperatuur tussen 24 en 30℃. Robusta planten bloeien vrij onregelmatig. Het proces van bloem naar rijpe vrucht duurt zo’n 10 tot 11 maanden. De rijpe bessen worden meestal met de hand geplukt, behalve in Brazilië waar vanwege het vlakke terrein machinaal geoogst wordt. 2,5 kg koffiebessen levert bij de Robusta plant ongeveer 1 kg koffiebonen op. De Robusta koffiebonen zijn kleiner en gebochelder dan Arabica bonen. Ook hebben ze vaak stipjes aan weerszijden van de naad van de boon.
  
  De bekendste ondersoorten zijn Nana, Congensis, Kouilou en Conilon uit Brazilië.
  
  Helaas valt de Robusta soort niet echt in de smaak bij de koffieliefhebber. De boon heeft een vrij eenzijdige smaak die nogal aardachtig kan overkomen. Daarom maakt Robusta minder dan 30% van de wereld koffieproductie uit. Hij is goedkoper dan Arabica en wordt veel gebruikt in melanges die een volle smaak vragen. Daarom wordt Robusta gebruikt in oplos- of instant koffie om ze op een makkelijke manier body te geven.
  

  3. Liberica en excelsa

  Deze 2 koffiesoorten worden niet gecommercialiseerd en geëxporteerd. Ze bevatten te veel cafeïne en zijn niet lekker. Aan het einde van de 19e eeuw werd deze soort in Indonesië geplant omdat Arabica plantages werden verwoest door de roestziekte. De koffiebonen van deze planten zijn weliswaar twee keer zo groot als de Arabica soort. Ze zijn echter veel minder van kwaliteit. Liberica koffie wordt meestal geteeld voor lokale consumptie. Het hoge cafeïnegehalte maakt het voor een bepaalde groep mensen wel interessant. De Noormannen zouden deze gedronken hebben als ze dagen op zee waren en dus urenlang wakker moesten blijven.
  

  4. Specialty coffee

  
  Binnen specialty coffee wordt er uitsluitend gewerkt met Arabica koffiebonen omdat deze soort voor een veel betere kwaliteit staat. Als je sublieme filterkoffie of espresso wil drinken, doe dan een beroep op de Arabica koffiesoort. Vanwege een heel breed smaken spectrum is het voor de koffiebrander veel boeiender om met Arabica’s aan de slag te gaan. Dat wil echter niet zeggen dat 100% Arabica garantie is voor sublieme koffie, want een slechte teelt kan een grote invloed hebben.
  
  

  5. Arabica en Robusta koffiesoorten vergeleken

  Arabica koffiesoort samengevat
  Origine: Ethiopië
  Ideale temperatuur: 15℃ - 24℃
  Hoogte: 800 m tot 2200 m
  Duur van het rijpingsproces: 6 tot 9 maanden
  Grootte koffieboon: 8 tot 12 mm
  Vorm koffieboon: Ovaal met S doorsnede
  Aantal kg koffiebessen nodig voor 1 kg bonen: 4 à 7 kg
  Cafeïne: 50% minder cafeïne dan Robusta
  Smaak: heel breed smakenpalet en heel diverse aroma’s
  
  Robusta koffiesoort samengevat
  Origine: West- en Centraal-Afrika
  Ideale temperatuur: 22℃ - 30℃
  Hoogte: tot 800 m
  Duur van het rijpingsproces: 9 tot 11 maanden
  Grootte koffieboon: 5 tot 8 mm
  Vorm koffieboon: rond met een rechte doorsnede
  Aantal kg koffiebessen nodig voor 1 kg bonen: 2.5 à 4 kg
  Cafeïne: 50% meer cafeïne dan Arabica
  Smaak: eenzijdige, stevige smaak die bitter, hard en houtachtig is
  
  

  6. Cultivars

  Er zijn veel redenen waarom over de hele wereld wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe koffie door middel van kruisingen. De grootste uitdaging voor de koffie kruising onderzoekers is het bestendig maken van de koffieplanten tegen insecten en ziekten. Tegelijkertijd streeft men naar grotere uniforme koffiebonen, een grotere oogstopbrengst, droogtebestendige bomen, aanpassingsvermogen aan een bepaalde bodemsoort en naar verschillende cafeïnegehaltes.
  
  Een van de meest succesvolle cultivars is de Arabusta. Deze werd in de jaren ’60 ontwikkeld op het Franse Koffie en Cacao instituut en later over de hele wereld geëxporteerd. De beste eigenschappen van de Arabica en de Robusta werden zo gecombineerd. De Arabusta wordt vooral gebruikt als snelfilter koffie en is uitermate geschikt om grote hoeveelheden te zetten. De smaak van pure Arabica blijft beter. Er is ook de roestbestendige Catimor die bij meerdere kruisingen wordt betrokken. Dankzij cultivars komen we stap voor stap dichter bij de ideale koffieplant.
  
  
  Wil je meer weten over de verschillende soorten koffie? Stel hieronder je vraag of klik door op de vele links, want op friends of coffee lees en leer je alles over koffie!