Koffie in Ethiopië

Ethiopië is een land in Oost-Afrika en grenst in het noorden aan Eritrea, in het oosten aan Djibouti en Somalië, in het zuiden aan Kenia en in het westen aan Zuid-Soedan en Soedan. De hoofdstad van Ethiopië is Addis Abeba en met haar 3 miljoen inwoners behoort deze stad tot een van de grootste steden in Afrika.

Ethiopië wordt gezien als het land waar de koffie voor het eerst ontdekt werd door de mens. Het is niet precies na te gaan of dit ook echt historisch klopt, maar verschillende geschiedkundige en religieuze verhalen vertellen ons dat de eerste koffieplant gevonden is in het Koninkrijk Kaffa, dat nu in Ethiopië ligt. Het woord koffie is afgeleid van deze plaats.

De koffie in Ethiopië wordt geteeld uit in het wild groeiend gewas dat voor meer dan de helft groeit op het uitgestrekte en relatief vruchtbare Ethiopisch Hoogland. In Ethiopië vinden we wereldwijd de grootste genetische diversiteit aan koffieplanten. Bekende koffie regio’s in Ethiopië zijn Sidamo, Harrar en Yirgacheffe.

Betekenis koffie in Ethiopische cultuur en economie

Koffie speelt een belangrijke rol in de Ethiopische economie. Ongeveer de helft van de inwoners werkt in de koffielandbouw. Bijna alle Ethiopische koffie is afkomstig van kleine koffieplantages. De overheid bezit slechts 2 procent van de koffiegewassen.

De helft van de oogst wordt door de eigen bevolking gedronken en de andere helft wordt geëxporteerd. Van alle Afrikaanse landen is Ethiopië de grootste exporteur van de Arabica koffieboon. Koffie is hier overigens geen drank om voor het lekkere zo even tussendoor te drinken, want het bereiden van de koffie en het drinken ervan gebeurt in Ethiopië op traditionele wijze en is een belangrijk onderdeel van de Ethiopische cultuur.

Ethiopische koffieplantages

Sidamo, Yirgacheffe en Harrar zijn bekende koffie regio’s. De Sidamo regio bestaat uit een groen, bergachtig landschap. De koffieplantages bevinden zich hier op grote hoogte. De smaak van de koffie uit deze regio is uniek en complex, van licht, fris en fruitig tot intens kruidig. Ook treffen we hier zoete chocoladeachtige smaken aan.

Binnen de Sidamo regio ligt Yirgacheffe, een klein koffiegebied waar de smaak van de koffie zich voornamelijk omschrijven laat als fruitig en bloemig zoet.

De regio Harrar bevindt zich in het oosten van Ethiopië. Het droge klimaat en het bijna woestijnachtige landschap geeft de koffie een zachte, droge, aardse smaak met een vleugje bessen.

In het westen van Ethiopië liggen de gebieden Lekempti, Wollega en Gimbi waar de koffie meer vol en zoet van smaak is. In het binnenland liggen de koffieregio’s Limu en Dhimmah waar de koffie eveneens van prima kwaliteit is.

Koffie ceremonie

Ethiopische koffie, buna genoemd, wordt volgens het gebruik door vrouwen gezet. Veel inwoners van Ethiopië hebben een eigen koffiestruik in de tuin staan. De rauwe, groen gekleurde koffiebonen van de koffieplant worden handmatig gesorteerd en gewassen. In een schaal of pannetje, een zogenaamde menkeshkesh, worden de koffiebonen vervolgens op een laag vuurtje gebrand. Met een lange steel worden de boontjes geschud, zodat ze gelijkmatig poffen en scheuren.

Tijdens het branden verspreidt zich een warme, houtachtige geur door de ruimte. De gastvrouw loopt met het pannetje of schaaltje rond en wappert met een waaiertje de geur van de koffie door de ruimte. Zo kunnen de gasten alvast op voorhand genieten van het heerlijke aroma van de vers gebrande koffiebonen.

Koffiedrinken in Ethiopië

De gebrande koffiebonen worden in een vijzel grof gemalen. Voor het zetten van de koffie gebruikt men er een met water gevulde jebena, een traditionele Ethiopische koffiekruik gemaakt van klei. Het water wordt gekookt op hete kolen. Als het water kookt, wordt de gemalen koffie toegevoegd. Daarna wordt er flink wat tijd voor genomen om de koffie goed te laten trekken. De koffie wordt meerdere keren gekookt tot de gastvrouw de koffie op juiste smaak vindt. In de tussentijd worden de gasten getrakteerd op zelfgemaakte popcorn.

De koffie wordt geschonken in kleine kopjes, genaamd finjal. De koffiekan wordt bij het inschenken ongeveer 10 centimeter boven het kopje gehouden. Hierdoor ontstaan luchtbelletjes en deze zorgen voor extra smaak en geur. In Ethiopië drinkt men de koffie over het algemeen zwart met een klein beetje suiker, maar het is ook heel gebruikelijk om zout, melk of boter eraan toe te voegen.

Er volgen drie koffierondes, waarbij de koffie door het steeds opnieuw toevoegen van water steeds minder sterk van smaak wordt. De koffieceremonie kan wel twee tot drie uur duren. Het is als gast onbeleefd om de koffie niet helemaal op te drinken en je kunt uit goed fatsoen het ritueel ook niet voortijdig verlaten. In het stadscafé vind je in Ethiopië echter ook de snel te bereiden en verschillende soorten koffie uit het espressoapparaat.