Een kopje Kopi Luwak is de duurste koffie ter wereld. Heb je het al eens gedronken? Dan behoor jij tot de minderheid van mensen die de smaak van deze koffie met een bijzonder achterliggend verhaal heeft mogen ervaren. Ben jij benieuwd geworden waarom deze koffie zo poepchique is met veel ophef en een prijskaartje waar je ‘u’ tegen zegt? Lees de waarheid en deel je mening!
Inhoudsopgave
Wat is kopi luwak?
Waar komt kopi luwak koffie vandaan en hoe is het ontstaan?
Hoe smaakt en ruikt kopi luwak?
Ophef over het productieproces
Alternatieven
Go of no go?
Wat is kopi luwak?
Kopi luwak (of kopi loewak / kopi luak) is zoals zojuist benoemd de duurste koffiesoort ter wereld. De koffiebonen zijn over het algemeen robusta en arabica bonen, afkomstig van koffieplantages in Zuidoost-Azië. Aan deze koffieplanten groeien bessen, waarin twee koffiebonen zitten.
Wanneer de in Zuidoost-Azië op plantages aanwezige civetkatten (lijkend op katten maar met een langere snuit) deze bessen eten, wordt het door hen geliefde vruchtvlees verteerd maar blijven de koffiebonen die erin zitten geheel intact in de ontlasting achter nadat ze het maag-darmkanaal van het dier hebben gepasseerd. De koffiebonen hebben echter wel iets extra’s meegekregen tijdens dit proces. In het maag-darmkanaal krijgt de koffieboon de basis voor een goede smaak mee omdat er een fermentatieproces ontstaat. De lichaamseigen enzymen, sappen en zuren van de civetkat mixen zich met de koffieboon. Er komen dan extra aminozuren vrij en dit zorgt uiteindelijk voor het goede aroma van de koffie. De koffiebonen worden vervolgens uit de ontlasting van de civetkat gewonnen, goed schoongemaakt en daarna licht geroosterd. Tijdens het roosteren werken de vrijgekomen aminozuren goed in op de koffieboon. Na het roosteren is de koffie klaar om gemalen te worden.
Bij dit opmerkelijke productieproces komt dus aardig wat arbeid kijken omdat de koffiebonen één voor één met de hand uit de ontlasting moeten worden gehaald. Daarnaast zijn de koffiebonen in ontlasting niet in grote getallen (in het wild) te vinden.
Waar komt kopi luwak vandaan en hoe is het ontstaan?
Kopi luwak komt oorspronkelijk van het eiland Sumatra in Indonesië. Het ontstaan van de exclusieve koffie is geheel terug te leiden naar het koloniale tijdperk. Met de komst van de Nederlanders werd een basis voor koffieplantages aangelegd op Sumatra en andere Indonesische eilanden. De ontdekking van het heerlijke aroma van de koffiebonen verkregen uit de ontlasting van de civetkat is echter niet een eer die de Nederlanders zelf op zich kunnen nemen. Het werd ontdekt door de lokale boeren arbeiders die destijds op de plantages werkten. Ondanks dat zij de hele dag bezig waren op de koffieplantages was het voor hen niet toegestaan om koffie te winnen voor eigen gebruik. Al snel kwamen zij echter met het (later gebleken) briljante idee om de koffie te gaan bereiden op basis van koffiebonen uit de ontlasting van de civetkatten die rondliepen op de plantages waar ze werkten. Het was een kwestie van schoonmaken, een aantal dagen laten drogen, roosteren en brouwen en ook zij konden genieten van koffie van goede kwaliteit.
Toen de bijzonder goede aroma’s ook de neuzen van de plantage-eigenaren bereikten werd de toon gezet en begon de productie van kopi luwak op grotere schaal voor de verkoop. Kopi luwak dankt zijn naam aan het feit dat de civetkat in de lokale taal ‘luwak’ wordt genoemd en ‘kopi’ betekent in deze taal koffie. Inmiddels wordt de koffiesoort niet alleen in Indonesië (Sumatra, Java, Sulawesi, Bali) geproduceerd, maar ook in meerdere andere landen in Azië (zoals Vietnam en de Filipijnen).
Hoe smaakt en ruikt kopi luwak?
Uitgaande van het productieproces van de kopi luwak koffie is het niet gek als je er in eerste instantie vanuit gaat dat de koffie niet zo’n goede geur afgeeft. Geheel tegen het aannemelijke staat de geur van deze koffie echter bekend als zoet en fris. Ook wordt de smaak vaak omschreven als een combinatie van zoet, zacht en fris. Echter is de exacte smaak afhankelijk van het soort koffieboon dat de civetkat heeft gegeten en verschilt het ook lichtelijk per civetkat welke smaak er precies wordt meegegeven aan de bonen tijdens het verteringsproces. Zoals bij elke koffiesoort heeft ook de grond waarop de koffieplanten zijn gegroeid invloed op de smaak, evenals het brandingsproces.
Ophef over het productieproces
Mede door de grote vraag en opbrengst van de kopi luwak koffie wordt er in Zuidoost-Azië steeds vaker voor gekozen om civetkatten van de plantages te halen en in gevangenschap te houden. Deze krijgen dan vaak enkel nog de bessen te eten en hebben weinig vrijheid en bewegingsruimte. Hierdoor bestaat er een groep mensen die veel kritiek uiten op de productie en consumptie van de koffiesoort. Het is daardoor ook lastig om met volledige betrouwbaarheid te zeggen om welke cijfers het nu precies gaat met betrekking tot de omvang van de productie van kopi luwak. Er wordt gezegd dat de jaarlijkse productie zo’n 500 kilo aan koffiebonen betreft. Er zijn ook cijfers bekend dat het om zo’n 200 kilo zou gaan afkomstig van de ontlasting van wilde civetkatten.
Alternatieven
Doordat kopi luwak koffie zo populair is zijn er door de jaren heen verschillende alternatieven op de markt gekomen. Op de universiteit van Florida is bijvoorbeeld een manier gevonden om op chemische manier het fermentatieproces te repliceren. De hieruit verkregen koffie wordt ‘coffee primero’ genoemd en is op de markt voor reguliere koffieprijzen. Dat door de uit de pan rijzende vraag en het geringe aanbod ook allerlei namaak varianten worden verkocht zal voor niemand een verassing zijn. Daarnaast is er de variant kopi muncak, verkregen uit de ontlasting van Aziatische herten (genaamd muntjaks) die de koffiebessen hebben gegeten in plaats van civetkatten. In Thailand is een nog duurdere variant koffie ontstaan waarbij hetzelfde productieproces wordt toegepast met behulp van olifanten. Deze koffiesoort, met een schijnbaar zeer zachte smaak door de afbraak van bitterheid door proteïnen van de olifant, wordt ‘Black Ivory Coffee’ genoemd.
Wat is de prijs van kopi luwak en waar kun je het kopen?
Kopi luwak is een exclusieve koffiesoort. Je kunt het niet zomaar in de supermarkt om de hoek open. Via online webshops is er tegenwoordig wel vrij goed aan te komen. Echter betaal je er wel een flinke prijs voor. In de supermarkt betaal je voor zo’n 125 gram koffiebonen van een huismerk zo’n één à twee euro. Wil je de kopi luwak koffiebonen bestellen dan leg je al snel 30 à 40 euro neer voor hetzelfde gewicht van 125 gram.
Wanneer je graag een kopje kopi luwak wil proberen, maar er wel van verzekerd wil zijn dat het is gemaakt van koffiebonen die gegeten zijn door een civetkat die vrij kan rondlopen en niet in gevangenschap is gehouden, kies dan voor koffie van boeren die UTZ gecertificeerd zijn. Wanneer boeren UTZ gecertificeerd zijn is het verboden om de civetkatten in gevangenschap te houden. Doen zij dit toch, dan verliezen ze het keurmerk. Nog een extra zekerheid hiervan is geboden wanneer de plantages waar de bonen vandaan komen zijn bezocht door de organisatie World Animal Protection. Indien de koffie aan de zojuist beschreven zaken voldoet dan is dit meestal op de verpakking terug te vinden. Kopi luwak gemaakt van koffiebonen verkregen uit de ontlasting van civetkatten die wel in gevangenschap leven wordt relatief goedkoper op de markt gebracht. Denk hierbij aan zo’n 200 euro per kilo. De koffiebonen die verkregen zijn uit ontlasting van civetkatten in het wild, die één voor één in het oerwoud zijn gezocht en opgeraapt, zijn uiteindelijk verkrijgbaar voor een prijs van maar liefst rond de 5000 euro per kilo.
De kopi luwak koffiebonen worden vaak ongemalen verkocht. Wanneer je de koffie gaat malen kun je dus ook nog kiezen voor een zeer fijne maling om Espresso te maken. Het aroma is ook hiervoor geschikt. Zorg er na aankoop voor dat je de kwaliteit van de koffiebonen niet teniet doet door aan de slag te gaan met een slecht onderhouden koffiemachine of het niet juist afstellen van de temperatuur. Maak de koffiemachine goed schoon, gebruik bronwater en warm de machine goed op. Voor een ideale extractie zorg je ervoor dat het water dat je gebruikt rond de 95 graden is (wijk niet meer dan één à twee graden hiervan af). Wanneer je hier qua temperatuur te ver onder zit zal de extractie niet voldoende zijn en wanneer je hier te ver boven zit wordt je koffie erg bitter.
De alternatieven van kopi luwak zijn niet altijd even makkelijk te verkrijgen. De ‘Black Ivory Coffee’ gemaakt van de uitwerpselen van olifanten is tot op heden slechts te verkrijgen in zeer exclusieve resorts. De prijs van deze koffiesoort is maar liefst rond de 850 euro voor een kilo koffiebonen. De voornaamste reden dat deze koffiesoort nog duurder is dan de kopi luwak is dat er een nóg arbeidsintensiever proces aan vooraf is gegaan, omdat koffiebonen verwijderen uit ontlasting van olifanten lastiger is dan uit de ontlasting van civetkatten.
Go of no go?
Weet jij naar aanleiding van deze blog wat jouw standpunt is ten opzichte van de kopi luwak en of je graag een keer een kopje zou willen nuttigen? Geef hieronder je mening. Heb je nog vragen dan beantwoorden we ze graag.
